Bosna’nın hem umutlu, hem de melankolik başkenti Saraybosna… Dilini konuşmadan insanıyla kaynaştığın, yolunu bilmeden evinde hissettiğin, savaşını yaşamadan acısını kalbinde hissettiğin şehirden duygularınız düğüm düğüm döneceksiniz. Bir yandan yemeklerden mimarisine her şey tanıdık gelecek, diğer yandan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’ndan miras binalar size ters köşe yapacak. Kucağına kondurulduğu görkemli dağları ve şehrin içinden geçen Miljacka Nehri içinize mavi-yeşil bir huzur verirken şehir geneline yayılmış Bosna Savaşı sırasında sivillerin katledildiği yerleri işaretleyen “Bosna Gülü” anıtları kanınızı donduracak. Delik deşik binaları gördükçe burada zaman donmuş mu ya da şehirdeki modern AVMlerin ima ettiği gibi ilerlemiş mi karar veremeyeceksiniz.

Osmanlı 1463’te Bosna Kralığı’nı yendikten sonra başkenti Bobovac’tan tasfiye etmiş ve yerine Saraybosna’yı kurmuş. O yüzden sokaklarına deja-vu yaşıyormuşcasına aşinasınız. Osmanlı’nın 1877’de Rus Savaşı’nda yenilgisinin ardından başlayan çöküşte, Bosna kağıt üzerinde hala Osmanlı toprağı olsa da yönetimi Berlin Kongresi ile Avusturya’ya geçmiş. Onlar da uzun vadede Bosna’yı Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na katmayı planladıkları için altyapı, eğitim, sanayi gibi alanlarda büyük yatırımlar yapmışlar. Demiryolu ağları, yollar, hukuksal düzenlemeler, tarım reformları ve Saraybosna’yı gezerken de göreceğiniz Osmanlı mimarisi ile kontrast oluşturan modern binalar ülkeye miras kalmış.

Biraz Bursa, biraz İstanbul, biraz Viyana’yı hatırlatan başkent etnik (%80 Boşnak, %4 Sırp, %6 Hırvat, %10 diğer)) ve dini çeşitliliğiyle “Avrupa’nın Kudüs’ü” olarak tanımlanıyor. Şehrin mimarisinde de kültürel zenginliği görmek mümkün. Ezan sesine çan seslerinin karıştığı sokaklarda sinagoglar, camiler ve kiliseler her adımda karşınıza çıkıyor. Ancak savaşın ve soykırımın izleri bu çeşitliliği kutlayamayacak kadar taze ve şehir de Hristiyanlar Doğu Saraybosna (Istocno Sarajevo) yaşayacak şekilde bölünmüş durumda.

Hepsinden az sonra aşağıda tek tek bahsedeceğiz ama girin kolumuza size sokakları gezdirirken bir bir anlatalım.

Saraybosna Seyahati Planlaması – Gitmeden Önce

Saraybosna’ya Gelmeden Önce Bilmeniz Gerekenler

Camiler & Kiliseler Sürekli Açık Değil Ve Turistik Ziyarette Paralı

Saraybosna’da camiler sürekli açık değil. Sadece namaz vakitlerinde açılıp sonrasında kapanıyorlar. Sadece ziyaretçiler için değil, cemaat de namaz saatleri dışında giremiyor. Bu sebepten son cemaat yerinde yani revaklı alanda her mevsim ibadet edenleri görmek söz konusu. Ayrıca bir ilginç detay da camilere ve kiliselere ziyaret amaçlı girmek için ücret ödüyor oluşunuz. Elinize bilet falan da vermiyorlar. Aslında bileti genel olarak birçok yerde vermiyorlar.

Yeterli Nakitiniz Olduğuna Emin Olun

Başçarşı başta olmak üzere birçok mekanda kredi kartı kabul edilmiyor. Ülkede geçerli para birimi Bosna Markı (KM) ya da BAM olarak anılıyor. Esnaf kredi kartı kabul etmezken Euro kabul ediyor. Cami, müze, kilise gibi kurumlara girerken de genelde nakit ödemenizi bekliyorlar.

Havalimanından Şehir Merkezine Ulaşım

Saraybosna Uluslararası Havaalanı’nından şehir merkezine yani Başçarşı bölgesine gitmek için taksi ve özel transfer gibi seçenekler var. Saraybosnalılar sizi hemen taksiye yönlendiriyor. Fakat uçak iniş saatlerinde havaalanında olan şehir merkezi otobüsüne binmek bizce en iyi seçenek. Havaalanından çıkınca, içeride çok oyalanmazsanız otobüsü mutlaka göreceksiniz. Otobüs güzergahı üzerinde farklı duraklarda da duruyor bu nedenle konaklama adresiniz Başçarşı civarında değilse sürücüye danışmakta fayda var. Dönüş için otobüs saatleri değişse de Başçarşı’dan yine aynı otobüse binip havalimanına ulaşabilirsiniz. Ayrıca standart biletli otobüsleri de kullanarak havalimanına ulaşmak mümkün. Bunlar daha ucuz ancak otobüs durağı ile havalimanı arasında yürüme mesafesi bavullarla biraz güç olabilir.

Şehir İçi Ulaşım Tüyolarımız

Saraybosna adım adım keşfedilecek bir şehir. Bu nedenle uzun yürüyüşler yapabilirsiniz. Taksiler genellikle doğrudan Euro üzerinden fiyatlandırıyor. Taksiciyle mutlaka binmeden konuşmalısınız. Yürümeyi sevmiyorsanız otobüs ve tramvay gibi seçenekleri kullanabilirsiniz. Otobüs ve tramvay biletini şehrin her noktasındaki büfelerden almak mümkün, çok az fark ödeyerek şoförden de bilet alabilirsiniz.

Bütün Müzelere Gitmeli Miyiz?

Balkan şehirleri irili ufaklı birçok müze ile dolu. Bosna Hersek için de aynı durum geçerli. Ülkedeki müze adı altındaki birçok kurum fotoğraf ve dökümandan oluşan yakın tarih sahnelerini içeriyor. Bazı müzelerde etiket ve açıklama eksikliği var. Hatta terk edilmiş hissi yaratacak kadar metruk binalar görebilirsiniz. Bu bakımdan gitmek istediğiniz müzeleri mutlaka önceden incelemek zamanınızı verimli kullanmak adına tavsiyemizdir. Biz şahsi favorilerimizi özellikle belirttik.

Rezervasyonunuz Var Mı?

Saraybosna’da özellikle Başçarşı ve çevresinde akşam birçok restoranda yer bulmak mümkün değil. Sezonda olun ya da olmayın mutlaka bir gün öncesinden ya da aynı gün erken saatte rezervasyon yaptırın. Kaç kişi olacağınızdan masanızı dışarıdan mı içeriden mi istediğinize kadar her şeyi konuşun. Havanın soğukluğuna aldırmadan kendinizi dışarıda oturuyorken bulabilir, durduk yere seyahatinize birkaç hapşırık ekleyebilirsiniz.

Saraybosna Güllerine Dikkat Edin

Şehirde yürürken kare içine alınmış bir alandaki yıpranmış zemin ve içindeki kırmızı, saçılmış gül yapraklarına benzeyen birçok yerde önünüze çıkabilir. Saraybosna Gülü denilen bu izler Bosna Savaşı sırasında şehrin kuşatma altında kaldığı günlerden kalan havan toplarının izleri. Atılan havan toplarının izleri o acı günler kolay unutulmasın diye kırmızı reçine ile doldurulmuş. Yürüdüğünüz bakımlı caddelere yakın geçmişte bombalar yağdığını bilmek tüyler ürpertici. Neyse ki şehrin yaşama sarılma arzusu var.

Halkın Savaşın Yaralarını Halen Daha Sarmaya Çalıştığını Unutmayın

Bosnalılar için özellikle de yaşlıları için suratsız, aksi gibi yakıştırmaları çok sık duyarız. Ancak onların yakın tarihimizde geçirdiği savaşın etkilerini yeni yeni üzerinden atmaya çalışan, halen daha yaralarını sarmaya çalışan bir toplum olduğunu unutmamalıyız. Hizmet sektöründe yaşanabilecek ufak tefek aksaklıkları görmezden gelmeye çalışmak, anlayışla karşılamak da yapabileceklerimiz arasında. Savaşın dinamiklerini anlatan bu videoyu izleyerek bilgi sahibi olabilirsiniz.

Saraybosna’dan Mostar’a Ulaşım

Saraybosna – Mostar arası 125 kilometre. Bu da iki saatten fazla bir yolculuk süresine tekabül ediyor. Saraybosna’da Zeljenica Stanica İstasyonu’ndan kalkan otobüslerle yahut trenle Mostar’a gitmek mümkün. Tren ve otobüs saatleri mevsime göre değişiklik gösterebilir. Ayrıca günübirlik gidip dönmek niyetindeyseniz tren biletini çift yönlü alırsanız indirim uygulanıyor. Ayrıca Mostar için bizim de katıldığımız ve yazıda bahsettiğimiz günübirlik turları da değerlendirebilirsiniz. Gitmeye niyetlenirseniz, Mostar’da Gezilecek Yerler yazımızı okumayı unutmayın.

Saraybosna’da Gezilecek Yerler Haritası

Haritayı zoom yaparak detaylı görüntüleyebilirsiniz.

Gezilecek Yerler

1. Başçarşı
2. Ahşap Sebil
3. Başçarşı Cami
4. Saat Kulesi
5. Gazi Hüsrev Bey Cami
6. Gazi Hüsrev Bey Medresesi
7. Gazi Hüsrev Bey Bezistan
8. Morica Han
9. Sevdah Art House
10. Kazandziluk
11. Brusa Bezistan
12. Taşlıhan
13. Latin Köprüsü
14. İnat Evi
15. At Mejdan Parkı
16. Vijecnica Belediye Binası & Kütüphanesi
17. Hünkâr Cami
18. Kovaçi Şehitliği & Aliya İzzetbegoviç Anıt Mezarı
19. Sönmeyen Ateş
20. Ferhadija
21. Ferhad Paşa Cami
22. Kutsal Kalp Katedrali
23. Gallery 11/07/95
24. Bosna-Hersek Ulusal Müzesi
25. Umut Tüneli
26. Saraybosna Sırp Ortodoks Katedrali
27. Bosna Hersek Ulusal Galerisi
28. Museum of Crimes Against Humanity & Genocide
29. Ars Aevi
30. War Childhood Museum
31. Svrzo’nun Evi
32. Ali Paşa Cami
33. Sarı Tabya
34. Beyaz Tabya
35. Teleferik
36. Ilidza
37. Vrelo Bosne
38. Avaz Twist Tower

Yeme-İçme

1. Zeljo
2. Petica Ferhatovic
3. Nune
4. Sac
5. Buregdzinica Bosna
6. Klopa
7. Ascinica ASDZ
8. Konoba Luka Sarajevo
9. Dveri
10. Brunch Sa
11. Butik Badem
12. Baklava Ducan
13. Miris Dunja
14. RM Tucana Kahva Dibek 1
15. Caffe Bar Andar
16. Vatra

1. Başçarşı

Başçarşı, Bosna’ya özgü hediyelik eşya satan dükkanlar, kahveciler, köfteciler, börekçilerle birbirine geçmiş dar sokaklardan oluşuyor. Ünlü cevapiciler, burekçiler, tatlıcılar, şekerciler ve kahveciler Başçarşı sokaklarında karşınıza çıkacak. Özellikle cevapi ve burek şehre gelen yabancılar tarafından parmaklarla birlikte tüketildiğinden bazıları birkaç sokak arayla iki şubeyi sıralamış durumda. Her iki yemeği de tatmak isterseniz kalabalık ne kadar olursa olsun servis çok hızlı. Bunu restoranların kalabalığını görüp pes etmeyin diye söylüyoruz. Özellikle hafta sonları Başçarşı’da yoğunluk iğne atsan yere düşmez kıvamında ki hava durumu bu gerçeği değiştirmiyor. Burada gezilecek yerleri ise aşağıda grupladık ki aslında aynı yerde olduklarını bilin. Dilerseniz bu bölgedeki tüm yerleri derli toplu bir yürüyüş turu ile rehberle de gezebiliyorsunuz. Saraybosna büyük yürüyüş turuna bilet almak için tıklayın. Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

1.1 Tarihi Ahşap Sebil

Bütün Saraybosna fotoğraflarının başrolü ahşap sebil, Başçarşı’nın tam kalbinde yer alıyor. Zarif çizgileriyle son derece narin görünen sebilin ilk su şebekesi şehirde adını sıkça duyacağınız İsa Bey tarafından getirilmiş. Sebil, Mağribi tarzda zarif köşk stilindeki görünümüne ise 1753’te kavuşmuş. Zaman içinde bir takım badireler atlatmış, tadilatlar geçirmiş. Yüzyıllarca şehir merkezine gelenlerin susuzluğuna derman olan bu ebil önünde kuşları ve buz gibi akan suyuyla bünyeyi ister istemez eski bir Bursa gravürüne ışınlıyor. Tabii ki bunca yıl şehrin gözcülüğünü yapmış sebilin kendi efsunlu ve bir o kadar da bilindik hikayelerini yarattığını da tahmin edersiniz. Derler ki “Her kim ki bu sebilden bir yudum içer bir gün Sarajevo’ya mutlaka geri döner.” Su içme ritüeline uyduk, siz de uyun ki bir gün Bosna’da karşılaşalım. Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

1.2 Başçarşı Cami

1527 tarihinde Hoca Durak tarafından inşa edilen cami, Başçarşı’nın en eski camisi. Yangınlar, savaşlar görmüş bu nedenle defalarca onarım geçirmiş. En büyük yıkımı Bosna Savaşı sırasında gören yapı 2021 yılında Türkiye Cumhuriyeti tarafından restore edilmiş. Başçarşı sokaklarının kalabalık atmosferi caminin avlusuna girince bir anda uzakta kalıyor. Bunda camilerin sadece namaz vakitlerinde açık olmasının da etkisi var. Yine de son cemaat yerinde birkaç kişinin namaz kıldığını gördük. Tanışık ve yepyeni izler bıraktı Başçarşı Cami bizde. Konum için tıklayın. Haritada 3 numara.

1.3 Saat Kulesi

En azından yer isimlerinde biraz Boşnakça’ya hazır mısınız? Boşnakların Sarajevka Sahat Kula dedikleri saat kulesi Gazi Hüsrev Bey Camii’nin bitişiğinde arzı endam ediyor. İçerisine girilmeyen kule 30 metre uzunluğuyla Başçarşı’da anında gözünüze ilişecek. Ay saatini gösteren ve halen çalışan saat birkaç kez yenilenmiş. Kiliselerin çanı gibi namaz vaktinde ezan ile aynı anda çalması alışılmadık bir deneyim olarak Saraybosna günlüğümüze yazıldı. Konum için tıklayın. Haritada 4 numara.

1.4 Gazi Hüsrev Bey Cami ve Külliyesi

1531’de Gazi Hüsrev Bey tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan Gazi Hüsrev Bey Külliyesi de çarşının tarihi dokusunun bir parçası. Saraybosna’nın imarında önemli bir isim olan Gazi Hüsrev Bey’in türbesi de cami ile yan yana bulunuyor. Namaz vakitlerini gösteren tarihi saat kulesi de Gazi Hüsrev Bey Cami’nin yamacında yer alıyor. Camiden ezan okunurken aynı anda kuledeki saat de çınlamaya başlıyor. Konum için tıklayın. Haritada 5 numara.

1.5 Gazi Hüsrev Bey Medresesi

Gazi Hüsrev Bey Külliyesi’nin bir parçası olan medrese tam aynı isimdeki caminin karşısında yer alıyor. İlk yapıldığında Gazi Hüsrev Bey’in annesi Selçukiye Hatun’un adını taşısa da kubbesindeki kurşunlardan dolayı Kurşunlu Medrese olarak tanınıyor. Açık avlusunda bir çeşme bulunan medrese bugün yapının restorasyon sürecinden ve tarihinden fotoğrafların sergilendiği bir müze olarak ziyarete açık. Cumartesi ve pazar kapalı. Konum için tıklayın. Haritada 6 numara.

1.6 Gazi Hüsrev Bey Bezistan

Saraybosna’nın Osmanlı DNA’sından bir kesit olan Bezistan, küçük dükkanların sıralandığı bir Kapalı Çarşı. Bizim bedesten dediğimiz yapı yüzyıllarca kumaş ve ipeklerin satıldığı bir çarşı olduğu için söylenişi Bezistan’a evrilmiş. Zeminden biraz alçak kotta yapılması sizi şaşırtabilir. Bu durumun sebebi de aslında 1555’te buranın yiyecek satılmak için yapılmış olmasından kaynaklanıyor. Sıcaklığı belli bir seviyede tutmak için mimari çareler aranmış. Gelin görün ki çarşı kumaşçılarla nam salmış. Günümüzde hediyelik eşyalar, gümüş takılar satan dükkanlarla çevrili. Kısa sürede içeriyi turlayabilirsiniz fakat öyle valize orijinal bir seyahat hatırası atarım fikri muhtemelen fikir olarak kalacaktır. Konum için tıklayın. Haritada 7 numara.

1.7 Morica Han

Girişi Başçarşı’nın en uzun caddelerinden biri olan Saraci’de bulunan Morica Han 1551 yılında inşa edilmiş bir Osmanlı kervansarayı. Cadde detayı önemli çünkü dokumalar asılı kapısı sizi yanıltabilir ve önünden öylece geçip gidebilirsiniz. Han yapıldıktan bir süre sonra yangın geçirdiği için 17. yüzyılın sonunda yeniden inşa edilmek zorunda kalmış. Günümüze ulaşan yapı bu dönemden kalma. Ticaretin kervanlarla yürütüldüğü zamanlarda İstanbul’dan ve Anadolu’dan gelen tacirlerin hayvanlarıyla konakladığı bu kervansaray açık bir avlu etrafında kümelenmiş odalar ve dükkanlardan oluşuyor. Vaktiyle buraya gelen tüccarların 3 gece konaklama hakkına sahip olduğu kervansarayda avluya konmuş masalardan birine oturup kahve ile kısa bir mola verebilirsiniz. Mevsimi gelmişse avludaki ıhlamur ağacından yayılan mis gibi kokular hayal gücünüzü tetikleyebilir. Otururken avluya açılan dükkanlardaki Bosna dokumaları da ilginizi çekebilir. Pazar günleri kapalı olduğunu ekleyelim. Konum için tıklayın. Haritada 8 numara.

1.8 Sevdah Art House

Sevdah Art House, Boşnak geleneğini, klasik kültürünü, sevdalinka gibi yerel müziğini izleyiciyle buluşturan bir küçük müze. Geleneksel bir evde kurulan bu küçük müzede yerel ozanları tanıyabilir, girişindeki kafede cezveyle servis edilen kallavi bir Türk kahvesi yudumlayabilirsiniz. Boşnakların çok tercih ettiği kafenin genelde kalabalık ve orta yaşlı müdavimlerinin olması gözümüzden kaçmadı. Konum için tıklayın. Haritada 9 numara.

1.9 Kazandziluk (Kazancılar Sokağı)

Başçarşı’nın “güneşte parıldayan, yağmurda çın çın çınlayan sokağı neresi” diye sorarsanız, cevabımız kesinlike Kazandziluk olacak. Sokak ismini geleneksel olarak tencere, kazan, tepsi, tava, cezve gibi bakır eşyalar yapan kazandzije (kazancı) ustalarından almıştır. Şanslıysanız kazandzije ustalarını bu dükkanlardan birinde çalışırken görebilirsiniz. Bizim için çok ilginç olmasa da hediye veya seyahat hatırası almak için bir seçenek olan sokakta Bosnalılar’dan ziyade turistlerin alışveriş yaptığını belirtelim. Bir geleneğin aynı şekilde devam etmesi, zanaatkarların bundan duydukları gurur ve ortaya çıkan ürünler görülmeye değer. Konum için tıklayın. Haritada 10 numara.

1.10 Brusa Bezistan

Brusa Bezistan, bildiğiniz Bursa pazarı. Kanuni Sultan Süleyman’ın sadrazamı Rüstem Paşa tarafından 1551 yılında Bursa’da üretilen ince ipeğin ticareti amacıyla yaptırılmış. İsmi de buradan geliyor. Şimdilerde bir çarşı yeri değil antik çağlardan Avusturya-Macaristan döneminin sonuna kadar Saraybosna’nın zengin tarihine bakış atan bir müze olarak kullanılıyor. Pazar günleri kapalı. Konum için tıklayın. Haritada 11 numara.

1.11 Taşlıhan

Eski şehir merkezinde Bezistan’ın bitişiğinde Taşlıhan’ın kalıntılarıyla karşı karşıya kalacaksınız. Eğer ılıman bir iklimde Saraybosna’ya indiyseniz Taşlıhan’la neredeyse iç içe olan otelin kafesinde bir kaçamak yapabilirsiniz. 1543 senesinde yine Gazi Hüsrev Bey tarafından yaptırılan Taşlıhan, zamanında her milletten tacirin mallarını sattığı dükkanlara ev sahipliği yapıyormuş. Üst katında tüccarların konaklayabildiği odalar bulunan Taşlıhan, Bosna’nın UNESCO adaylarından biri. Konum için tıklayın. Haritada 12 numara.

2. Latin Köprüsü

Bakmayın onun öyle Miljacka Nehri üzerinde kendi halinde, masum ve romantik durduğuna, Latin Köprüsü bir köprüden çok daha fazlası. Şimdi filmi bir yüzyıl kadar geriye sarıyoruz. Tarih 28 Haziran 1914, Avusturya Arşidükü Franz Ferdinand ve eşi Sophia’ya, Saraybosnalı Sırp milliyetçisi Gavrilo Princip tarafından suikast gerçekleştirilir. Arşidük ve eşinin ölümün ardından I. Dünya Savaşı’nın fitili ateşlenir. Köprüye bugün dünyanın birçok yerinde olduğu gibi aşıklar sevgilerini ebedileştirmek için kilit asıyorlar. Savaşla ve aşkla anılan bu köprüden Saraybosna’da kaldığımız her gün geçtik. Doğrusu Miljacka’ya yakışan en güzel köprü desek abartmış olmayız. Köprünün adı Osmanlı İmparatorluğu zamanında Latin mahallesiyle şehir merkezini bağlayan konumundan geliyor. Bir dönem Princip Köprüsü olarak isimlendirilse de II. Dünya Savaşı’ndan sonra isim özüne dönmüş. Tarihin ve aşkın tanığı köprünün şehrin en çok fotoğrafı çekilen yapılarından biri olduğunu da hatırlatalım. Konum için tıklayın. Haritada 13 numara.

3. İnat Kuca (İnat Evi)

Milijacka Nehri’nin bir kenarına ataçla tutturulmuş gibi duran beyaz evi gördüyseniz İnat Kuca’yı yani İnat Evi’ne geldiğiniz demektir. Osmanlı dönemi Bosna mimarisinin bir örneği olarak Saraybosna siluetini süsleyen bu evin adı keçi gibi inatçı olan sahibinden geliyor. Belediye binası inşa etmek isteyen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yetkilileri nehir kıyısında bir yer belirler. Ancak devletin istediği arazide bazı özel konutlar ve hanlar yer almaktadır. Herkes bir şekilde ikna olurken bir ev sahibi evinden çıkmak için kabul edilmesi güç şartlar koşar. Ev sahibi hem tazminat hem de evinin kerpiç olarak nehrin karşı kıyısına yapılmasını ister. İstekleri kabul edilir ve bu evin de adı inat evi olarak tarihe yazılır. Bugün kafe ve hediyelik eşya dükkanı olarak gezginlerle dolup taşan evin yerini görünce ev sahibine hak vermemek imkansız. Konum için tıklayın. Haritada 14 numara.

4. At Mejdan Parkı

İşte Milijacka Nehri kıyısında, ağaç dallarının Renoir tabloları gibi insanın yüzünde gölgeler oluşturduğu Saraybosna’nın kafa dinleme noktası. Bir kere burada eski kent merkezinin bütün harikalarına beş dakika mesafedesiniz. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde yapılmış müzik pavyonu gözünüze illaki ilişecek. Soğan kubbesiyle ünlü bu şairane yapı kafe olarak hizmet verdiği için mutlaka bir çay kahve yudumlamak isteyeceksiniz. Etrafta kitap okuyan, manzarayı izleyen Saraybosna sakinleriyle derin bir “oh” çekip bu yazıyı hatırlayacaksınız. Çünkü, bugün şehrin tadını çıkardığınız bu mekanın şehir ilk kurulduğunda suçluların infaz edildiği bir yer olduğu bilgisini okuduğunuz aklınıza gelecek. Daha sonra at ticareti yapılan ve at pisti olduğu için At Mejdan Parkı olarak isimlendirilmiş. Merkeze bu kadar yakın olup, çılgın kalabalıktan uzakta oluşuyla buraya bir kalp koyduk. Konum için tıklayın. Haritada 15 numara.

5. Vijecnica Belediye Binası ve Kütüphanesi

1892 yılında Belediye binası olarak yapılan, Neo-Mağribi üslubundaki iki renkli taş işçiliği ve at nalı formlu kemerleriyle kadrajınıza girecek olan kütüphanede içeri girerken bilet almanız gerekiyor. İçerisi geniş koridorları, devasa bir kaleydoskopu andıran tavan vitraylarıyla göz alıcı. Yılın belli dönemlerinde kütüphanede sergiler ve konserler de düzenleniyor. 1992’de, Saraybosna Kuşatması sırasında Sırpların bombardımanı sırasında yıkıldığını ve içindeki yüzlerce kitabın yandığını bilmek çok üzücü olsa da yeniden şehrin sembolü olarak hayata katılmasına çok mutlu olduk. Konum için tıklayın. Haritada 16 numara.

6. Hünkar Camii

Osmanlı İmparatorluğu’nun Saraybosna’ya yaptığı ilk ibadethane olan Hünkar Camii, 1457’de İsa Bey tarafından yaptırılmış. Caminin yapılmasıyla ilk Müslüman yerleşimleri de bu bölgede gerçekleştiğinden hala bu bölgeye İsa Bey deniyor. Bugünkü görünümüne 1566’da ulaşan cami, mimarisi ve haziresiyle şehrin manevi duraklarından biri. Konum için tıklayın. Haritada 17 numara.

7. Kovaçi Şehitliği ve Aliya İzzetbegoviç Anıt Mezarı

Bir kenarında Osmanlı döneminden kalma bir mezarlık bulunan Kovaçi Şehitliği, Saraybosna kuşatması şehitlerinin mezarlığı olarak biliniyor. Ülkenin kurtuluşunda ve yeniden kuruluşunda önemli bir isim olan Aliya İzzetbegoviç’in anıt mezarı da bu şehitliğin tam ortasında. Şehitliğin üst tarafında Aliya İzzetbegoviç’in adına açılmış bir de müze yer alıyor. Müzeyi her zaman açık bulamayabilirsiniz yine de şehitliğe giderseniz kapıyı zorlayabilirsiniz. Konum için tıklayın. Haritada 18 numara.

8. Sönmeyen Ateş Anıtı

Barışa hasret, barışla kalmak isteyen bir ülke olarak Bosna-Hersek’in II. Dünya Savaşı’ndaki kayıplarını anmak adına yaptığı anıt Ferhat Paşa Caddesi’nin Mareşal Tito Caddesi’ne kavuştuğu köşede yer alıyor. Yugoslav mimar ve şehir plancısı Juraj Neidhardt tarafından tasarlanan anıt sütunlarla çerçevelenmiş bir kemerin önünde sürekli yanan ateşten adını alıyor. Ateşin tam arkasındaki kemerin içindeki Boşnakça yazıtta Saraybosnalıların kahramanca mücadelesi ve şehitlerine şükranları sunuluyor. 1946’dan beri yanan ateşin sadece Saraybosna kuşatması sırasında sönmüş olması biraz kalbimizi kırsa da Ferhat Paşa Caddesi’nin ışıltısı ve cıvıl cıvıl kalabalığına hemen ayak uyduruyoruz. Konum için tıklayın. Haritada 19 numara.

9. Ferhat Paşa Caddesi / Ferhadija

Saraybosna’nın en şöhretli caddesi olan Ferhadija, restoranları, kafeleri, kiliseleri, camileri, mağazaları, çiçekçileriyle size çok aşina olduğunuz bir yeri anımsatacak. Kalabalığı haricinde İstiklal Caddesi anısı bırakan caddede mimari tarzlar arası öyle bir geçiş var ki aniden Osmanlı İmparatorluğu’ndan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na süzülmüş gibi hissedebilirsiniz. Alışveriş yapmayı düşünüyorsanız akşam 19:00’dan sonra ve pazar günleri hemen her yer kapalı oluyor. Konum için tıklayın. Haritada 20 numara.

10. Ferhat Paşa Cami

Ferhadiye Cami olarak da bilinen cami aynı isimli caddenin üzerinde ağaçlar içinde birazcık alt kotta yer alıyor. Caminin banisi adından da anlaşılacağı gibi, 1561 yılında Bosna Beylerbeyi olan Ferhat Paşa. Caminin yapılması burada Ferhadija / Ferhat Paşa mahallesinin doğup gelişmesini sağlamış. Şimdilerde caddenin afili kalabalığında sakince bir kenarda dursa da 500 yıl önce etraftaki en heybetli yapının Ferhat Paşa Camii olduğunu hayal edebilirsiniz. Cami üslup bakımından klasik dönem Osmanlı çizgilerini taşıyor. Tek kubbeli caminin önündeki son cemaat yeri üç kubbeyle örtülü. Yapıyı zarif bir minare tamamlıyor. Çevredeki yüksek binaları yok sayarsanız kendinizi pekala İznik’te hissedebilirsiniz bu camiyle yüz yüze gelince. Namaz vakitleri dışında açık olmayan camiyi incelemek için girmek isterseniz ücret ödemeniz gerekiyor. Namaz kılanları rahatsız etmemek için cemaatin çıkmasını beklerseniz de hemen kapıyı kilitliyorlar. Bu da bizim için böyle bir dilemmadır. Konum için tıklayın. Haritada 21 numara.

11. Kutsal Kalp Kilisesi

Saraybosna’nın en heybetli Katolik kilisesi Kutsal Kalp Kilisesi, Neoklasik çizgileriyle 19. yüzyıldaki orijinal halini koruyan ender yapılardan. Kuleleri, rosasları, işlemeleriyle oldukça zarif bir ışıklandırma ile gece farklı bir havaya bürünen kilisenin önünde Papa II. Jean Paul’ün de bir heykeli yer alıyor. Kalabalık grupların buluşma noktası olmasının yanında kilisenin çevresi lokal kafeler ve restoranlarla çevrili. Bunlarda en azından bir kahve içmenizi tavsiye ederiz. Konum için tıklayın. Haritada 22 numara.

12. Galeri 11/07/1995

Kutsal Kalp Kilisesi’nin hemen yanında dikkatinizi çekecek galeri, Srebrenica soykırımında hayatını kaybeden 8.372 insanın anısını yaşatmak üzere Bosna-Hersek’te kurulan ilk girişim olma özelliğini taşıyor. Kalıcı sergilemede 11 Temmuz 1995’te Srebrenica kasabasında yaşanan trajedi, fotoğraflar, görüntüler, sesler ve videolarla anlatılıyor. Belgesel niteliğindeki kalıcı koleksiyon dışında dünyadaki benzer trajedilere odaklanan geçici sergiler de yapan galeri savaşın soğuk yüzüyle izleyiciyi buluşturuyor. Konum için tıklayın. Haritada 23 numara.

13. Bosna-Hersek Ulusal Müzesi (Zemaljski Muzej)

Bosna-Hersek’in bizce en nitelikli müzesi kesinlikle ulusal müze. Neoklasik cephesiyle yapıldığı çağın zarafetini yansıtan müze arkeoloji, etnoloji, doğa tarihi ve kütüphane bölümlerinden oluşuyor. Müze ülkenin Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde entelektüel bakışı güçlendirmek için yapılmış. Ülkenin arkeolojisini, doğasını, etnik çeşitliliğini bir çırpıda öğreniyorsunuz. Konum için tıklayın. Haritada 24 numara.

14. Umut Tüneli

Arjantinli yazar Julio Cortazar’ın “Umut yaşamın kendisine aittir; yaşam kendini umutla korur” cümlesi Umut Tüneli’nin loş dehlizinde yürürken aklımızdan bir an bile çıkmıyor. Saraybosna kuşatması sırasında, şehrin dünyayla kurduğu yegane bağlantı noktası olan Umut Tüneli’nin bir kısmı bugün müze. 30 Temmuz 1993’te açılan bu 800 metrelik umut bağı Saraybosna’lıların gıdaya, ilaca ve direniş için cephaneye ulaşmasının tek yolu olmuş. Yer üstünde amansız bir mücadele sürerken, yerin altında kalbinde kurtulma ümidi yaşayan insanların anısı içinizi acıttı. Savaş zamanında günde yaklaşık 1000 Bosnalının bu tüneli kullandığı gerçeği ise tüylerimizi ürpertti.

Savaşın simgesi haline gelen tünelin yapılış öyküsü filmleri aratmıyor. Bosna-Hersek’in özgürlük mücadelesiyle özdeşleşen Aliya İzzet Begoviç bütün giriş çıkışları kontrol altına alınan şehri içinde bulunduğu çıkmazdan kurtarmaya çalışıyor. İlk olarak bugün Saraybosna merkezine yarım saat mesafede yer alan Butmir’deki bir evin tünelin girişi olması konusunda karar veriliyor. Ardından tünelde çalışacak gizli kahramanlar, kulaktan kulağa yöntemiyle seçiliyor. 300 Bosnalı gece gündüz bazen 4 vardiya ile 4 ay 4 günde tüneli kazmayı başarıyor. Savaş süresince Aliya İzzetbegoviç’in de kullandığı tünel sayesinde 300 binden fazla insanın hayatının kurtulduğunu bilmek içimizi biraz olsun rahatlatıyor.

Saraybosna’nın yıkımı ve kurtuluşu hakkındaki bilgiyi en iyi şekilde almak için Umut Tüneli ve diğer birkaç önemli noktayı bizim gibi rehberli bir turla gezmenizi çok tavsiye ederiz. Umut tüneli müzesi ve Bosna’da savaşın izleri turuna bilet almak için tıklayın. Savaşın her türlüsünün dünyamızdan uzak olması dileğiyle… Konum için tıklayın. Haritada 25 numara.

15. Saraybosna Sırp Ortodoks Katedrali

Meryem Ana’nın Doğuşu Katedrali olarak da bilinen yapı 19. yüzyılda inşa edilmiş, soğan kubbeli bir bazilika. Kapısının kapalı olduğuna aldanmayın ücret ödeyerek içeri girebilir, beş kubbeli kiliseyi ve ikonalarını yakından inceleyebilirsiniz. Konum için tıklayın. Haritada 26 numara.

16. Bosna Hersek Ulusal Galerisi

Neoklasik cephesi, pahlanmış köşeleriyle Sırp Ortodoks Katedrali’nin karşısında hemen adımlarınızı mıknatıs gibi kendine çekecek bir sanat durağına kendinizi park edebilirsiniz. Kapıyı geçin iç koridorda bir kapı daha var onu da zorladınız mı nakit KM’nizle bilet alacağınız görevli ile karşılaşacaksınız.

1946’da kurulmuş galerinin odak noktası 20. yüzyıl sanatı. İki katlı sergi salonun üst katında kalıcı koleksiyon yer alıyor. Eski Yugoslavya koleksiyonu, Bosna-Hersek koleksiyonunun yanı sıra Macar ve Avusturyalı sanatçıların eserleriyle İsviçreli sanatçı Ferdinand Hodler’e ait bir koleksiyon da kalıcı sergilemenin bir parçası. Sergi salonunun alt katında güncel Boşnak sanatçıların solo ya da karma sergilerinden birine denk gelebilirsiniz. Bosna sanatını keşfetmek için iyi bir seçenek. Şehirdeki müze/galeri sıklığında karar veremediyseniz önceliğiniz burası olsun deriz. Konum için tıklayın. Haritada 27 numara.

17. Museum of Crimes Against Humanity & Genocide

Saraybosna’na savaşın, soykırımın insanlık tarihinde açtığı yaraları elle tutulur hale getiren müze, trajik anılarla kalbi acıtacak arşiv belgeleri ve eşyalarla dolu. Sergi salonunda dolaşırken toplu mezarlardan çıkarılan saat, gömlek gibi kişisel eşyalarla, Ulusal Mahkeme Kayıtları gibi reresmi belgelerle karşılaşıyorsunuz. İnsanın bir başka insana böylesi bir kötülük yapması karşısında üzülmemek imkansız. Müzenin bütün dünyaya insanın neden barış içinde yaşaması gerektiğini anlatan bir manifesto olarak algılanmasını diliyoruz. Konum için tıklayın. Haritada 28 numara.

18. Ars Aevi

Ars Aevi, koleksiyonundaki isimlerle sanatseverlerin kalbini pır pır ettirecek bir müze. Ars Aevi Latince “çağın sanatı” anlamına geliyor. Koleksiyonda Joseph Beuys’tan Marina Abromovic’e, Anish Kapoor’dan Michelangelo Pistoletto’ya uzanan 150 eser bulunuyor. Bosna savaşı sırasında duyarlı sanatçılar ve koleksiyonelerin bağışlarıyla kurulan bu müze koleksiyonu sanatın savaş karşısında birleşmesini de temsil etmesi bakımından ayrı bir anlam taşıyor. Fakat müzenin koşulları oldukça yetersiz, sergileme de son derece zayıf. Sergilemedeki kaotiklik estetik deneyimi olumsuz etkiliyor ne yazık ki. Ars Aevi koleksiyonunun uzun yıllardır modern bir müze binasına taşınması gündemdeymiş. Umuyoruz ki bir daha Bosna’ya yolumuz düşene dek bu hayal gerçek olur. Konum için tıklayın. Haritada 29 numara.

19. War Childhood Museum

Savaşta çocuk olmayı, Bosna savaşını yaşayan çocukların gözünden paylaşan müzede 3000’den fazla obje ve 60’tan fazla tanıklık içeren dökuman bulunuyor. İçeride günlükler, oyuncaklar, fotoğraflar ve giysilerle, savaştan sağ çıkan, bugün yetişkin olan birçok Bosnalı’nın anılarında trajik bir yolculuk yapıyorsunuz. Çocuk ve savaş asla yan yana gelmemesi gereken iki sözcükken savaş dışında bir hayat bilmeyen çocukların dünyasına katılmak bile ürkütücü. Müzenin 2018 yılında Avrupa Yılın Müzesi ödülünü almış olduğu bilgisini de ekleyelim. Konum için tıklayın. Haritada 30 numara.

20. Svrzo’nun Evi

Saraybosna’da Osmanlı gündelik hayatından bir sahneye dalmak isterseniz Svrzo’nun Evi’ni gezi listenize dahil edebilirsiniz. 18. yüzyılda Bosna’da yaşayan bir Osmanlı ailesinin yaşam tarzına dair detaylar bulacağınız bu ev dönemin sosyal ve kültürel hayatının da küçük bir fragmanı diyebiliriz. Açık ve geniş bir avlu, haremlik, selamlık düzen evin belirleyici unsurları arasında. El işçiliğinin zirvesi kakma tavanlar, oymalı sedirler, servis için yapılmış hareketli raflar da ilginç detaylardan bazıları. Ev müze statüsünde olsa da çok sık açılıp, kapanıyor. Bu nedenle mutlaka ziyarete açık olup olmadığını kontrol etmenizi öneriyoruz. Kapıdan dönmenizi istemeyiz. Konum için tıklayın. Haritada 31 numara.

21. Ali Paşa Cami

Mareşal Tito Caddesi’nin sonunda önündeki geniş haziresiyle birlikte hemen dikkatinizi çekecek olan Ali Paşa Cami 1561 yılından beri Saraybosna’nın bir parçası. Klasik dönem Osmanlı mimarisinin karakteristik özelliklerini gösteren cami Bosna Eyalet Valisi olarak görev yapan Sofu Hadım Ali Paşa tarafından yaptırılmış. Kendisinin türbesi de burada. Caminin kriptasında da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na karşı mücadele gösteren iki Sırp Müslüman’ın da mezarı bulunuyor. Namaz saatleri dışında cami açık olmuyor. Namaz saati dışında ibadet için gelenler son cemaat yerini kullanıyorlar. Konum için tıklayın. Haritada 32 numara.

22. Sarı Tabya

Ara sokaklardan kıvır kıvır kıvrılan, bir daralıp bir genişleyen sokaklardan yukarıya doğru ilerlemeyi göze alırsanız Sarı Kale veya diğer adıyla Sarı Tabya’ya ulaşacaksınız. 18. yüzyılda bugün Saraybosna’nın ilçesi olan Vratnik’in girişini korumak üzere inşa edilmiş bir top kalesi burası. Yapıldıktan bir yüzyıl kadar sonra Avusturya-Macaristan birliklerine karşı şehrin savunma noktalarından biri. Nefes nefese tabyaya çıkılmasının sebebi ise vaat ettiği manzara. Tam bu nokta, Miljacka Nehri’nin böldüğü Saraybosna’ya bakan bir panorama sunuyor. Özellikle gün batımı için tercih ediliyor. Biz gittiğimizde çoktan terk edilmiş bir işletme, ahşap masalar ve topların yer aldığı bir ortamla karşılaştık. Vaktiniz varsa değerlendirebilirsiniz lakin kısıtlı zamanda sadece manzara için çıkmak çok iyi bir fikir olmayabilir. Konum için tıklayın. Haritada 33 numara.

23. Beyaz Tabya

Bijela Tabija yani Beyaz Tabya, tarihsel süreçte Saraybosna’nın Doğu girişine hakim olmak üzere yapılmış bir gözlem ve mühimmat alanı. Beyaz, taştan yapılmış duvarlarda topların yerleştirilmesi için yapılmış açıklıklardan buranın stratejik önemini hemen kavrıyoruz. Şehrin en güzel manzarasının burada olduğu söyleniyor ama manzara sisli, puslu havalarda beklenen vaadi karşılamıyor. Bu nedenle buraya gitmeyi düşünüyorsanız meteorolojik verilere bir göz atın deriz. Girişi ücretli ancak bilet vermiyorlar. Saraybosna’yı yukarıdan görmek için şehirde çok fazla seçenek var. Bizce bunlardan birini seçmelisiniz. Her birine ayrı ayrı vakit ayırmak çok iyi bir fikir değil. Konum için tıklayın. Haritada 34 numara.

24. Teleferik

Ara ara sekteye uğrasa da 1959’dan beri Trebeviç Dağı’na çıkan teleferik Saraybosna için ikonik bir olgu. Saraybosna 1984 Kış Olimpiyatları’na ev sahipliği yapmış ve şehirde bunun hatırası oldukça canlı. Bu durumu şehir merkezinden (Başçarşı’ya çok yakın) teleferiğe bindiğiniz ana istasyonda bile hissedebilirsiniz. İstasyona çıkan merdivenlerdeki otmatlarda Olimpiyat temalı hatıra ürünler satılıyor. Daha sonra yaklaşık 10 dakikalık bir uçuş ile Trebeviç’e ulaşıyorsunuz. Sonrası aşağıda Saraybosna manzarası, önünüzde bulutlarla flört eden çam ağaçları. Tabiatın şahaneliğine diyecek söz bulamıyoruz bazı yerlerde ya işte Trebeviç’teki gökyüzü ve orman manzarası da bunlardan biri. Doğa yürüyüşü için Saraybosnalıların çok sık tercih ettiği dağda karlı manzaraların da ayrı bir güzel olduğunu işittik. Trebeviç’te 1984 Kış Olimipiyatları için inşa edilen metruk haldeki yarış kızağı pistini görüp, dağın küçük kafesinde bir mola vermeden, Olimpiyat tabelasıyla bir fotoğraf çektirmeden şehre dönmeyin. En önemli uyarı hava rüzgarlı ve yağmurluysa teleferik güvenlik nedeniyle çalışmayabiliyor. Konum için tıklayın. Haritada 35 numara.

25. Ilidza (Ilıca)

Adı ilaç, şifa anlamına gelen Ilidza bölgesi, havaalanına yakın bir konumda, Saraybosna’nın sayfiye mekanı. Kelimenin tadınık çınlaması sizi yanıltmıyor kulaklarınıza güvenebilirsiniz. Ilidza bizdeki ılıcanın tam karşılığı. Şehrin varsıl kesiminin yaşadığı bir baliyö niteliğinde olan Ilıca’nın taa Roma çağından beri kükürtlü suyu meşhur. Bosna-Hersek’in SPA merkezi olmasından dolayı da butik pansiyonlardan lüks otellere kadar birçok konaklama seçeneği var.

Velika Aleja tabelasını takip ederek Saraybosna’nın en sevilen piknik alanına gelip Bosna’da doğanın güzelliğine reverans yapabilirsiniz. Velika Aleja, en az bir asırı devirmiş 3000 adet kestane ve çınar ağacıyla ciğerlere bol oksijen çekilesi bir yer. Geçmişte Mareşal Tito’nun da en sevdiği ve çevre düzenlemesiyle hususi ilgilendiği yerde 3,5 kilometrelik yürüme parkurunda asırlık ağaçların arasında dolaşmak zamanda “pause” tuşuna basmak gibi. Burada sıcaklık her mevsim şehir merkezinden daha düşük ona göre giyinip kuşanın deriz. Yaz mevsiminde çok kalabalık olduğu konusunda uyarımızı da yapalım. Konum için tıklayın. Haritada 36 numara.

26. Vrelo Bosne

Velika Aleja’dan sonra havadar bir yürüyüşle Vrelo Bosne Parkı’na varacaksınız. Parkın iki girişi var fakat asırlık ağaçların arasından geçilen yol rüya gibi olduğundan biz Velika Aleja’nın içinden girmeyi tercih ettik. Parka giriş ücretli olduğundan yanınızda nakit KM bulundurmayı ihmal etmeyin. Bosna Nehri’nin kaynağı etrafında kurulmuş bu park İzlenimci ressamları hayıflandıracak kadar güzel. Mevsiminde buradaysanız, kuğular, ördekler, suyun içinde mi dışında mı olduğu seçilemeyen masaldan düşmüş ağaçlarla içinizde çiçekler açacağına eminiz. Konum için tıklayın. Haritada 37 numara.

27. Avaz Twist Tower

Saraybosna’nın eski ve o kendine has dokusundan biraz sıyrılmak gibi bir niyetiniz varsa yönünüzü Marijin Dvor’a doğru çevirebilirsiniz. Başçarşı’dan yürüyerek bile gelebileceğiniz bu bölgeye vardığınızda ülkenin en yüksek binası Avaz Twist Tower ile karşılaşacaksınız. Yapıyı oluşturan yüzeylerin parçalanması temeline dayanan Dekonstrüktivist cephesiyle büklüm büklüm görünen bina 39 katlı ve tam 142 metre uzunluğunda. Gökdelenden şehri 360 derece izleyebilirsiniz. Üstelik saniyede bir kat çıkan aşırı süratli bir asansörle Charlie’nin Çikolata Fabrikası’ndaki asansör deneyimini yaşayarak. Girişin ücretli olduğunu ve içeride manzarayı izlerken kahvenizi yudumlayabileceğiniz bir kafe bulabileceğinizi de hatırlatalım. Konum için tıklayın. Haritada 38 numara.

Saraybosna’da Yeme-İçme

Saraybosna’da elbette mutlaka deneyin diyeceğimiz lezzetler arasında Boşnak köftesi “cevapi” ve Boşnak böreği “burek” var. İkisinin de en iyilerini yiyebileceğiniz yerleri aşağıda verdik üzerine de başka modlara göre önerilerimizi de ekledik.

Zeljo

Başçarşı’da Bosnalıların en çok rağbet ettiği Cevapici, tabelasındaki futbol topundan şak diye tanıyacağınız Zeljo. 1968’de kurulan Zeljo’nun Başçarşı’da üç şubesi var. Mekanın adını Bosna’nın köklü futbol takımlarından Zeljeznicar’dan kaynaklanıyor. Dükkanın sahibi olan iki kardeş fanatiği oldukları futbol takımının isminden feyz alarak Zeljo adında karar kılıyor. Bir zamanlar Yugoslav futbolunun Türkiye ligindeki etkisi düşünüldüğünde durum bize gayet normal gözüküyor. Köfteler 5’li, 10’lu ve 15’li olarak sipariş verilebiliyor. Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

Cevabdzinica Petica Ferhatovic

Ferhatovic ailesi 1957’den beri geleneksel Bosna ızgaralarıyla konuklarının parmaklarını bile yemesini sağlıyor. Soy isimlerinin iyi yemeğin garantisi olduğu konusunda iddialılar. Süt ürünleri işiyle de uğraştıkları için kaymaklı cevapilerini de sipariş etmeyi unutmayın. Saraybosna futbolu bu mekanda da karşınıza gelecek. Aile FK Sarajevo taraftarı olduğu için logo ve renk seçimi de ona göre yapılmış. Zelzejnicar’ın ezeli rakibi olan FK Sarajevo’nun rekabeti köftecilerde de sürüyor anlayacağınız. Derbi zamanı kazanan takımın fanları köftecilere akın ediyormuş. Maç çıkışı köfte yeme geleneğinde ülkemizle Bosna arasında bir paralellik olması da dikkatimizden kaçmadı. Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

Cevabdzinica Nune

“Şehrin en iyi ızgarası” sloganıyla Nune klasik Bosna cevapilerinin sevilen adreslerinden biri. Menülerinde burgerler, salatalar ve glutensiz tarifler de var. Ev yapımı sosis ve peynirli köftelerini de deneyebilirsiniz. Karışık ızgara tabağı sipariş edin ve devamında en beğendiğinizle devam edin bizce. Oldukça küçük bir dükkan ve Pazar günleri kapalı. Konum için tıklayın. Haritada 3 numara.

Sac

İşte efsane Boşnak böreği için bütün midesine düşkünlerin listesinde olan börekçi Sac. Sabah erken giderseniz hem güzel bir yer bulup oturursunuz hem de bütün çeşitleri görürsünüz. Belli bir saatten sonra sadece birkaç çeşidi kalıyor. İlla ki kıymalıyı yiyeceksiniz de peynirli, ıspanaklı, tavuklu, patatesli ve kabaklısı da var. Kalabalıksanız heveslenip her birinden bir porsiyon sipariş etmeyin. İki kişi için bir tanesi fazlasıyla yeter. Börekler yoğurtla servis ediliyor ağır ateşte pişen böreğin kıyması çok yoğun bu nedenle özellikle çocuklu aileler patatesli börek tercih ediyordu. Klasik Boşnak bureği yoğurtla yeniyor. Ancak isteğe göre sade de deneyebilirsiniz. Bizce klasikten şaşmayın. Konum için tıklayın. Haritada 4 numara.

Buregdzinica Bosna

Günün her saati kalabalık, ayakta bile börek yemeye razı insanlar görürseniz Buregdzinica Bosna’ya geldiğinizin resmidir. İncecik çıtır hamur ve içinde bol malzeme bu böreklerin karakteristiği. Üzerine yoğurt da koyunca mantı kıvamında bir öğüne dönüşüyor burekler. Sadece şehri ziyaret eden yabancıların değil Bosnalılar’ın da burek sevdası gözünüzden kaçmayacak. Konum için tıklayın. Haritada 5 numara.

Klopa

Kutsal Kalp Katedrali’nin hemen yanında renkli dekorasyonu ve rahat ortamıyla küçücük bir restoran Klopa. Boşnak argosunda Klopa “tıkınmak” gibi bir anlama geliyormuş. Vegan menüsü de var fakat buranın asıl alameti farikası lokum gibi etleri. Izgara sebze yatağında servis edilen Klopa sipesiyalleri konusunda çalışanlar sizi yönlendiriyor. Bizce öneriye kulak verin ancak tavuk yerine eti tercih etmelisiniz. Küçük bir mekan olduğu için mutlaka rezervasyon yapılmalı, aksi takdirde masa boşalana kadar beklemeniz gerekir. Saraybosna’daki en neşeli çalışanların da burada olduğunu söyleyebiliriz ayrıca içeride sigara içilmemesi de gözümüzden kalp emojisi çıkardı. Fiyatlar Sarajevo genelinin biraz üzerinde. Konum için tıklayın. Haritada 6 numara.

Ascinica ASDZ

Yöresel yemeklerin aile albümü gibi bir lokanta burası. Hatta bizdeki karşılığı esnaf lokantası diyebiliriz. Bütün yemekler burekler de dahil közde pişiyor. Genel olarak Boşnakların tercih ettiği bir mekan. Burekler nefis, tavuk ve patatesten yapılan Begova çorbası lokantanın spesiyali. Anadolu’nun bazı şehirlerinde de rastlayabileceğiniz soğan dolması gibi lezzetler de var. Vitrine bakın ve tarafınızı seçin diyoruz. İnşallah oturacak yer de bulursunuz. Konum için tıklayın. Haritada 7 numara.

Kanoba Luka Sarajevo

Kırmızı etin ve böreğin de bir sonu olmalı sonuçta içimizde yaşayan Akdenizli’nin de canı başka şeyler istiyor diye düşündüğünüze eminiz. Deniz kıyısında olmayan bir şehir için taze ve maharetle pişirilmiş deniz ürünleri için Kanoba Luka’yı not edin. Adriyatik’i masanıza getiren bir restoran Luka. Balık çorbası, deniz tarağı ve karidesin tadına doyamayacaksınız. Risottoları ve ev yapımı içecekleri de oldukça meşhur. Akşam gidecekseniz mutlaka rezervasyonunuzu yaptırın. Ayrıca çok janjanlı bir tabelası yok önünden öylece geçip gitmemek için de dikkatli olun. Konum için tıklayın. Haritada 8 numara.

Dveri

Başçarşı’nın en turistik mekanlarından biri. Küçük ve genelde hiç yer olmuyor. Dahası yüz yüze rezervasyon imkanınız yok; mail ile rezervasyon alıyorlar. Izgara sebzelerle pişen etleri, gulaşı nefis. Ev yapımı içkileri içip, Dveri ekmeği ve Ajvar sosu da afiyetle yiyebilirsiniz. İçeride sigara içildiğini ve çalışanların biraz mutsuzluğunu belli ettiğini söylemeden edemeyeceğiz. Konum için tıklayın. Haritada 9 numara.

Brunch Sa

Kruvasan ve kahve gibi klasikleri seyahatte bile terk etmiyorsanız Başçarşı’da Galatasaray bayraklarının asılı olduğu cevapicinin karşısında Brunch Sa. Tarihi merkezdeki birçok işletme gibi burası da bir aile mekanı. Tatlı ve tuzlu kuruvasanlardan, Bosna’nın meşhur kuru etine, özel çaylardan farklı tatlardaki kahvelere kadar geniş bir menüsü var. Ayrıca kafe veganları da unutmamış. Menü hazırlanırken tatlı ve salata gibi her türlü yeme motivasyonu da düşünülmüş. Çalışma saatleri internet sitelerinde sabahın erken saatlerini gösterse de biz üç değişik zamanda kapısına dayansak da hep temizliğe denk geldik. Sarajevo’da çalışma saatleri bazen çok esnek olabiliyor. Konum için tıklayın. Haritada 10 numara.

Butik Badem

Tatlı yiyelim tatlı tatlı gezelim gibi bol şekerli fikirleriniz varsa Başçarşı’da Butik Badem’in küçük dükkanında bir keşfe çıkabilirsiniz. Asıl meziyetleri badem ve bademli şekerlemeler. Burada çikolata kaplı bademli lokum, kuru meyve, baklava, helva gibi çeşitleri hüpletebilirsiniz. Bademli ürünlerden hediye olarak da alabilirsiniz. Saraybosna’da birkaç şubesi var. Konum için tıklayın. Haritada 11 numara.

Baklava Ducan

İlla cevapileri tatlıyla kutlayalım, zaten adımsayarımız limitleri zorluyor diyorsanız, kırmızılı renkleri ve tek şubesiyle Başçarşı’da radarınıza girecek olan Ducan’a uğramalısınız. 200 yıllık, aile yadigarı reçetelerle hazırladıkları tatlıları küçücük dükkanlarında servis ediyorlar. Hemen her ürüne süt kattıkları için alışılmış şerbetli tatlılardan nispeten farklı. Hazırlanması en az üç gün süren bademli Dzandar Baklavası’nı yemeyen bin pişman olur haberiniz olsun. İrmik tadının baskın olduğu Ruzika, Boşnakların pasta dediği Hurmacık özgün tatlılar arasında. Bizim baklavadan farklı olduğu için uğramanızı tavsiye ederiz. Konum için tıklayın. Haritada 12 numara.

Miris Dunja Bascarsija

Başçarşı’da Miris Dunja tabelasını görünce aklınıza Bosna kahvesi yudumlayalım yanında da güllü lokumla damağımıza kısa bir mutluluk yaşatalım fikri gelmeli. Geziniz ılıman bir mevsimdeyse sokaktaki masalardan birine yerleşin bizce. Serin bir mevsimse azıcık ısıtma problemi var. O konuda uyaralım. Tatlı bir dekorasyonda, daracık bir mekan. Genel olarak Boşnakların tercih ettiği sakin bir yer. Konum için tıklayın. Haritada 13 numara.

Tucana Kahva Dibek No1

Bizim milli içeceğimiz çay ise Bosna’nınki kesinlikle kahve yani kafa. Başçarşı’da bazı yerlerde “Türk Çayı” bulunur ibaresi sadece Türkler için, zira Boşnaklar çay içmiyor dostlar kesin bilgi. Kahve bakır cezvede ve lokum eşliğinde özenle servis edilen bir içecek. Başçarşı’da birçok kahve servisi yapan minik kahveciye rastlayacaksınız. Tucana Kahve elde öğütülen kahvesiyle nam salmış durumda. Müdavimleri paket paket alıp dünyanın dört bir yanına Tucana’nın dört nesildir kalitesinden ödün vermediği kahveyi taşıyor. Bosna kahvesi almak için en iyi adres olarak gösteriliyor. Tucana’dan kahve sunumu için geleneksel cezve takımları, fincanlar da satın alabilirsiniz. Konum için tıklayın. Haritada 14 numara.

Caffe Bar Andar

Başçarşı’nın ortasında mazisi oldukça eskiye uzanan bir kafe Andar. İçerisine girince deri ayakkabılar ve ayakkabı kalıplarıyla bir kafe için alışılmadık bir dekorasyonla karşılaşıyorsunuz. Andar, Saraybosna’nın en eski ayakkabı tamircisiyken, değişen dünya ile birlikte kafeye evrilmiş. Şehirde o kadar çok kahveci var ki buranın önünden öylece geçip gidebilirsiniz. Pabuç temalı iç mekanda Bosna usulü kahve ve ufak tefek atıştırmalıklar servis ediliyor. Ayrıca Türk çayı bulunan nadir işletmelerden fakat biz denemedik. İçeride sigara içilmeyen ender yerlerden biri olmasıyla da Andar Başçarşı’da kelimenin gerçek anlamıyla nefes aldığımız bir yer oldu. Konum için tıklayın. Haritada 15 numara.

Vatra

Ferhadiye Caddesi’nde sakin ve tatlı bir mola almak isteyenler kocaman vitrini ile Vatra’yı çarçabuk fark edeceklerdir. Tatlılar, pastalar taze, menüden seçmek yerine vitrine doğru gidince diyetlere elveda diyebilirsiniz. Mevsime ve yağış durumuna göre kapının önünde de oturma alanı oluşturuluyor. İç mekan oldukça geniş ve sigara içilmeyen bölüm de var. Caddenin nabzını tutup duruma göre laptopunuzu açıp işlerinizi de takip edebilirsiniz. Konum için tıklayın. Haritada 16 numara.

2 Günde Saraybosna Turu

1. Gün: Başçarşı, Müzeler, Teleferik ve Tabyalarda Gün Batımı

İlk güne merkezde Latin Köprüsü’nü ve Başçarşı içinde listelediğimiz tarihi yerleri görerek başlayın. Zaten hepsi birbirine çok yakın yürüme mesafesindeler. İlgi alanınıza göre merkezin müzelerini değerlendirin. Modern sanat meraklısıysanız Ars Aevi’yi, arkeoloji, etnoloji, doğa tarihine ilgiliyseniz Bosna-Hersek Ulusal Müzesi’ni, klasik Bosna sanatını keşfetmek isterseniz Bosna Hersek Ulusal Galerisi’ni gezin. Eğer Bosna ve savaş tarihi konusunda derinlemesine bilgi sahibi olmak niyetindeyseniz de Museum of Crimes Against Humanity & Genocide veya Galeri 11/07/1995 listenizde olsun.

Öğle yemeğinde modunuza göre ister cevapi ister Boşnak böreği yiyebilirsiniz. Burek yiyecekseniz Sac veya Buregdzinica Bosna’yı Cevapi içinse Zeljo veya Petica Ferhatovic’i tercih edebilirsiniz. İnat Evi’nde kahve içip mola vermeyi de atlamayın.

Hava güzelse günün ikinci yarısını teleferikle Trebeviç Dağı’na çıkmaya ayırın. 1984 Kış Olimipiyatları’na ev sahipliği yapmış dağın küçük kafesinde bir mola verip dağ havası alıp manzaralara doyup şehre geri dönün. Gün batımında Sarı veya Beyaz Tabya’lardan birinde olup manzaranın keyfine varın.

2. Gün: Merkezde Gezilecek Diğer Yerler, Umut Tüneli ve Vrelo Bosne

İkinci güne merkezde bir önceki güne sığdıramadığınız yerlerle başlayıp öğle yemeğinde bir gün önce tercih etmediğiniz seçeneğe yönelin. Günün ikinci kısmını şehirden biraz çıkmakla değerlendirin. İlk olarak Umut Tüneli’ni bir rehber eşliğinde gezin. Ardından da şehrin Belgrad Ormanı Vrelo Bosne’yi keşfedin.

3. Gün: Bonus Olarak Mostar’ı da İçine Alan Bosna Hersek Turu

Saraybosna’da bir gününüz daha varsa ülkeye gelmişken mutlaka görmelisiniz diyeceğimiz Mostar’ı da içine alan tüm günlük bir Bosna Hersek Turu’na çıkmanızı çok tavsiye ederiz. Eğer bir gününüz daha yoksa bu tur için ekleyin veya ikinci günden feragat edip yine bu tura çıkın deriz. Biz de bu turu tercih ettik ve bir günde Bosna Hersek’te gezilecek pek çok yeri bir arada görerek çok keyifli bir gün geçirdik. Günübirlik Saraybosna’dan çıkıp Mostar, Pocitelj, Kravitse Şelaleleri, Balagaj Tekkesi ve Konjic turu bileti almak için tıklayın.

The post SARAYBOSNA’DA GEZİLECEK YERLER appeared first on Biz Evde Yokuz.